SALASILAH keluarga Jamalul Kiram III daripada Kesultanan Sulu bermula semasa pemerintahan Sultan Muhammad Jamalul Kiram I (1832-1842) bin Sultan Muhammad Alimuddin III (1808).
Daripada Jamalul Kiram I, inilah bermulanya nama Kiram dan nama ini berakhir semasa kemangkatan Sultan Jamalul Kiram II (1884-1936) yang mangkat tanpa zuriat ketika kedatangan Amerika Syarikat (AS) ke Sulu.
AS mula menjajah Filipina dan wilayah-wilayahnya termasuk wilayah-wilayah Kesultanan Sulu pada 14 Ogos, 1898 apabila tentera AS berjaya menewaskan tentera Sepanyol di Manila.
Sultan Jamalul Kiram II juga merupakan Sultan Sulu yang menandatangani perjanjian dengan Sepanyol bagi menyerahkan wilayah-wilayah, kedaulatan dan kekuasaan Sulu kepada penjajah Sepanyol pada 1885.
Sebelum itu sultan-sultan Sulu terdahulu bersama-sama penduduk Sulu bangsa Tausug telah bertarung nyawa berperang selama hampir tiga abad bagi mempertahankan kedaulatan wilayah-wilayah Sulu daripada penjajah Katolik Sepanyol.
Daripada laporan sejarah, sultan daripada keluarga Kiram sering membuat kesilapan dalam pentadbiran dan mengkhianti kaum Tausug, bumi Sulu serta agama Islam.
Dalam satu peristiwa, Sultan Jamalul Kiram II pernah merestui tentera AS membunuh lebih 4,000 rakyat Sulu yang enggan membayar cukai kepala kepada penjajah AS ketika itu.
Kaum Tausug melihat Sultan daripada keluarga Kiram sebagai tali barut AS yang merestui pembunuhan kaum keluarga Datu dan Syarif Tausug di Bud Bagsak dan Bud Dahu berhubung isu pembayaran cukai kepala kepada AS.
Sultan Kiram terakhir itu terpaksa memberikan restu kepada AS membunuh rakyatnya sendiri berjumlah lebih 4,000 orang (termasuk 1,600 yang mati syahid, termasuk wanita dan kanak-kanak) yang memilih menentang AS dan perintah Sultan.
Malahan ada bukti waris-waris Kesultanan Sulu menuntut supaya bayaran pajakan Sabah dinaikkan dan difahamkan arahan itu dikeluarkan oleh Sultan Esmail Kiram II bin Datu Punjungan.
Ramai waris-waris Kesultanan Sulu yang lain menentang bayaran kepada sembilan waris Kesultanan Sulu daripada keluarga Kiram oleh Mahkamah Sesyen Borneo Utara pada 1939 dan menganggap kumpulan itu sebagai `penjual negara’ dan sanggup menjual tanah kubur ayahanda mereka sendiri.
Malahan Esmail Kiram turut didakwa mengugut Malaysia untuk menambah bayaran wang pajakan Sabah untuk kepentingan keluarganya.
Keluarga Kiram sekali lagi menjadi pengkhianat bangsa Tausug apabila menyerahkan wilayah-wilayah Sulu kepada kerajaan Filipina di bawah era Ferdinand Marcos pada 1962 semasa Sultan Esmail I bin Rajamuda Mawallilwasit.
Pada 11 Februari lalu, keluarga Kiram sekali lagi menimbulkan angkara apabila pengikut Jamalul Kiram III menceroboh Lahad Datu, Sabah menyebabkan lebih 60 pengikutnya terbunuh dalam pertempuran dengan pasukan keselamatan Malaysia.
Keluarga Kiram sangat ramai. Ada keluarga daripada sebelah Puteri Piyandao bin Sultan Badaruddin I, ada Kiram daripada jalur keluarga Sultan Esmail I bin Rajamuda Mawallilwasit (Sultan inilah yang menyerahkan Sulu kepada Filipina pada 1962) dan ada Kiram daripada Datu Punjungan bin Rajamuda Mawallilwasit (ayahanda Jamalul Kiram III).
Sumber: Utusan Malaysia
